De faillissementswet voorziet in een automatische doorwerking van de verschoonbaarheid van de gefailleerde ten opzichte van diens echtgenoot of wettelijk samenwonende partner. Het Grondwettelijk Hof heeft in haar arrest van 27 april 2017 echter verduidelijkt dat de fiscale schuld die betrekking heeft op het belastbaar inkomen van de belastingplichtige wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde geen eigen fiscale schuld van de gefailleerde is en hiervoor dus niet bevrijd is ten aanzien van de fiscus.

1 Verschoonbaarheid voor de gefailleerde die ongelukkig en te goeder trouw is

Wettelijk samenwonende partners kiezen per definitie voor het vermogensstelsel 'scheiding van goederen'. Dit houdt in dat elke partner zijn of haar eigen vermogen behoudt, dat aangevuld wordt met goederen die zij in onverdeeldheid bezitten. Veelal gaat het over goederen die samen door de partners gekocht worden of waarvoor geen eigendomsbewijs kan worden voorgelegd.

Bij een faillissement wordt de wettelijk samenwonende partner dan ook gespaard van de schulden van de gefailleerde, tenzij hij hiervoor persoonlijk aansprakelijk is. Deze aansprakelijkheid kan voortvloeien uit een borgstelling, maar ook uit een hoofdschuld die gezamenlijk werd aangegaan. De wettelijk samenwonende partner wordt dan beschouwd als medeschuldenaar.

De wettelijk samenwonende partner kan echter bevrijd worden van de schulden van de gefailleerde indien de gefailleerde zelf verschoonbaar wordt verklaard.

Aangezien de gefailleerde veelal een tweede kans beoogt, heeft de wetgever voorzien in de verschoonbaarheid van de gefailleerde, die hem bevrijdt van alle schulden die ontstaan zijn voor faillissementsdatum. De gefailleerde moet wel ongelukkig en te goeder trouw geweest zijn, dit wil zeggen dat hij zijn eigen faillissement niet zelf mag hebben uitgelokt. Indien deze voorwaarden vervuld zijn, zal de rechtbank de verschoonbaarheid toekennen en kan de gefailleerde met een schone lei herbeginnen.

2 Verschoonbaarheid werkt slechts door ten aanzien van echtgenoten en wettelijk samenwonende partners van de gefailleerde voor eigen schulden van de gefailleerde

Indien de gefailleerde verschoonbaar wordt verklaard, werkt deze verschoonbaarheid automatisch door ten aanzien van zijn echtgenoot of wettelijk samenwonende partner. Dit houdt in dat de schuldeisers van de gefailleerde zich evenmin kunnen richten tot het eigen vermogen van de wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde voor schulden die voor het faillissement hoofdelijk of gezamenlijk zijn aangegaan en waarvoor de partner van de gefailleerde dus persoonlijk aansprakelijk is.

De vraag rijst dan ook of de verschoonbaarheid van de gefailleerde ook automatisch en integraal doorwerkt op de fiscale schuld (uit hoofde van de personenbelasting) van de gefailleerde en diens wettelijk samenwonende partner.

Het wetboek inkomstenbelastingen bepaalt namelijk dat, ongeacht het aangenomen vermogensstelsel, de belastingschuld met betrekking tot de eigen belastbare inkomsten van de wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde kan worden ingevorderd op de eigen goederen van de gefailleerde, tenzij laatstgenoemde kan aantonen dat de oorsprong ervan niet verdacht is.

De wetgever heeft hiermee niet getracht om een hoofdelijke belastingschuld te creëren, maar wil elke mogelijke vorm van collusie tussen samenwonende partners uitsluiten door te verhinderen dat bijvoorbeeld waardevolle goederen vervreemd worden of onder elkaar uitgewisseld worden zodat deze onttrokken worden aan de executiemogelijkheden van de fiscus.

3 Het Grondwettelijk Hof verduidelijkt

Het Grondwettelijk Hof heeft over deze kwestie recent standpunt ingenomen in haar arrest van 27 april 2017. Het Hof oordeelde dat de verschoonbaarheid doorwerkte voor de belastingschuld die betrekking heeft op het belastbaar inkomen van de gefailleerde, maar niet ten aanzien van de belastingschuld die betrekking heeft op het eigen belastbaar inkomen van de wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde. Deze laatste schuld is namelijk geen eigen schuld van de gefailleerde. Het betreft een eigen schuld van de wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde, waarvoor hij/zij persoonlijk aansprakelijk is.

De gefailleerde en diens wettelijk samenwonende partner zijn ten gevolge van de verschoonbaarheid dus bevrijd van de fiscale schuld van de gefailleerde en vrijwaren hiermee ook het eigen vermogen van de wettelijk samenwonende partner.

Ten aanzien van de eigen belastingschuld van de wettelijk samenwonende partner zal de gefailleerde eveneens bevrijd zijn. Dit geldt echter niet voor de wettelijk samenwonende partner die nog steeds gehouden zal zijn tot betaling van deze belastingschuld, omdat deze schuld niet gekwalificeerd kan worden als een eigen schuld van de gefailleerde, waarop de verschoonbaarheid dus niet doorwerkt.

Besluit

De verschoonbaarheid van de gefailleerde werkt automatisch door ten aanzien van de echtgenoot of wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde. Dit houdt in dat de echtgenoot of wettelijk samenwonende partner bevrijd wordt van alle schulden van de gefailleerde, waarvoor hij/zij persoonlijk aansprakelijk is. De eigen belastingschuld die betrekking heeft op het belastbaar inkomen van de echtgenoot of wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde dient gekwalificeerd te worden als een eigen schuld, die niet gedekt worden door de verschoonbaarheid van de gefailleerde.

Is uw partner failliet, maar nog niet verschoonbaar verklaard? Twijfel u of een bepaalde schuld gedekt wordt door de verschoonbaarheid van uw partner? Wij maken graag met u een afspraak en bezorgen u een deskundig advies op maat.