Wettelijk samenwonende partners kiezen per definitie voor het vermogensstelsel 'scheiding van goederen'. Dit houdt in dat elke partner zijn of haar eigen vermogen behoudt, dat aangevuld wordt met goederen die zij in onverdeeldheid bezitten. Veelal gaat het over goederen die samen door de partners gekocht worden of waarvoor geen eigendomsbewijs kan worden voorgelegd.
Bij een faillissement wordt de wettelijk samenwonende partner dan ook gespaard van de schulden van de gefailleerde, tenzij hij hiervoor persoonlijk aansprakelijk is. Deze aansprakelijkheid kan voortvloeien uit een borgstelling, maar ook uit een hoofdschuld die gezamenlijk werd aangegaan. De wettelijk samenwonende partner wordt dan beschouwd als medeschuldenaar.
De wettelijk samenwonende partner kan echter bevrijd worden van de schulden van de gefailleerde indien de gefailleerde zelf verschoonbaar wordt verklaard.
Aangezien de gefailleerde veelal een tweede kans beoogt, heeft de wetgever voorzien in de verschoonbaarheid van de gefailleerde, die hem bevrijdt van alle schulden die ontstaan zijn voor faillissementsdatum. De gefailleerde moet wel ongelukkig en te goeder trouw geweest zijn, dit wil zeggen dat hij zijn eigen faillissement niet zelf mag hebben uitgelokt. Indien deze voorwaarden vervuld zijn, zal de rechtbank de verschoonbaarheid toekennen en kan de gefailleerde met een schone lei herbeginnen.
Indien de gefailleerde verschoonbaar wordt verklaard, werkt deze verschoonbaarheid automatisch door ten aanzien van zijn echtgenoot of wettelijk samenwonende partner. Dit houdt in dat de schuldeisers van de gefailleerde zich evenmin kunnen richten tot het eigen vermogen van de wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde voor schulden die voor het faillissement hoofdelijk of gezamenlijk zijn aangegaan en waarvoor de partner van de gefailleerde dus persoonlijk aansprakelijk is.
De vraag rijst dan ook of de verschoonbaarheid van de gefailleerde ook automatisch en integraal doorwerkt op de fiscale schuld (uit hoofde van de personenbelasting) van de gefailleerde en diens wettelijk samenwonende partner.
Het wetboek inkomstenbelastingen bepaalt namelijk dat, ongeacht het aangenomen vermogensstelsel, de belastingschuld met betrekking tot de eigen belastbare inkomsten van de wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde kan worden ingevorderd op de eigen goederen van de gefailleerde, tenzij laatstgenoemde kan aantonen dat de oorsprong ervan niet verdacht is.
De wetgever heeft hiermee niet getracht om een hoofdelijke belastingschuld te creëren, maar wil elke mogelijke vorm van collusie tussen samenwonende partners uitsluiten door te verhinderen dat bijvoorbeeld waardevolle goederen vervreemd worden of onder elkaar uitgewisseld worden zodat deze onttrokken worden aan de executiemogelijkheden van de fiscus.
Het Grondwettelijk Hof heeft over deze kwestie recent standpunt ingenomen in haar arrest van 27 april 2017. Het Hof oordeelde dat de verschoonbaarheid doorwerkte voor de belastingschuld die betrekking heeft op het belastbaar inkomen van de gefailleerde, maar niet ten aanzien van de belastingschuld die betrekking heeft op het eigen belastbaar inkomen van de wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde. Deze laatste schuld is namelijk geen eigen schuld van de gefailleerde. Het betreft een eigen schuld van de wettelijk samenwonende partner van de gefailleerde, waarvoor hij/zij persoonlijk aansprakelijk is.
De gefailleerde en diens wettelijk samenwonende partner zijn ten gevolge van de verschoonbaarheid dus bevrijd van de fiscale schuld van de gefailleerde en vrijwaren hiermee ook het eigen vermogen van de wettelijk samenwonende partner.
Ten aanzien van de eigen belastingschuld van de wettelijk samenwonende partner zal de gefailleerde eveneens bevrijd zijn. Dit geldt echter niet voor de wettelijk samenwonende partner die nog steeds gehouden zal zijn tot betaling van deze belastingschuld, omdat deze schuld niet gekwalificeerd kan worden als een eigen schuld van de gefailleerde, waarop de verschoonbaarheid dus niet doorwerkt.
+32 89 32 23 00
Grotestraat 122
B-3600 Genk
+32 89 46 15 62
Bocholterstraat 14
B-3960 Bree