In de praktijk nodigt de verzekeraar de kandidaat-verzekeringnemer meestal uit om een vragenlijst in te vullen. Een vragenlijst draagt bij aan de bepaling van de gegevens die relevant zijn voor de beoordeling van het risico door de verzekeraar. Het is gebruikelijk dat de verzekeringsmakelaar de vragenlijst of het verzekeringsvoorstel invult voor de verzekeringnemer. Dat ontslaat de verzekeringnemer echter niet van zijn mededelingsplicht. Loopt de verzekeringsmakelaar een risico indien de verzekeringnemer onjuiste gegevens heeft meegedeeld?

1 Mededelingsplicht van de verzekeringnemer

De kandidaat-verzekeringnemer heeft bij het sluiten van de verzekeringsovereenkomst een mededelingsplicht.

De wettelijke spontane mededelingsplicht strekt zich enkel uit tot de omstandigheden die de verzekeringnemer bekend zijn en die hij redelijkerwijze moet beschouwen als van invloed op de beoordeling van het risico door de verzekeraar.

Voorbeeld: De lengte en het gewicht van de verzekeringnemer in het kader van een hospitalisatieverzekering zijn van invloed op de risicobeoordeling door de verzekeraar, omdat op basis daarvan de BMI (“Body Mass Index") en dus een eventuele zwaarlijvigheid kan worden bepaald.

Wanneer een vragenlijst wordt voorgelegd, kan de kandidaat-verzekeringnemer aannemen dat de vragen van belang zijn voor de beoordeling van het risico door de verzekeraar.

Voorbeeld: Indien de vragenlijst naar de identiteit van de gebruikelijke bestuurder(s) vraagt.

2 Aansprakelijkheid van de verzekeringsmakelaar

De verzekeringsmakelaar is een professional en moet zich zo volledig mogelijk informeren en zijn cliënt wijzen op de desastreuze gevolgen van een verzwijging of een valse verklaring.

Dat de verzekeringsmakelaar de verzekeringnemer helpt bij het invullen van de vragenlijst of het verzekeringsvoorstel neemt niet weg dat de mededelingsplicht van de verzekeringnemer van persoonlijke aard is. De verzekeringnemer is persoonlijk gehouden de mededelingsplicht ten aanzien van de verzekeraar na te leven.

De verzekeringnemer kan zich bijgevolg niet op een fout van de verzekeringsmakelaar beroepen om zich te onttrekken aan zijn aansprakelijkheid ten aanzien van de verzekeraar.

Dat heeft, onder andere, tot gevolg dat de tussenkomst van een verzekeringsmakelaar in de regel de nietigheid van de verzekeringsovereenkomst ingevolge een opzettelijke verzwijging of valse verklaring niet in de weg staat.

De verzekeringsmakelaar moet de aan hem meegedeelde informatie in principe niet controleren en mag ervan uitgaan dat zijn cliënten hem te goeder trouw inlichten over het te verzekeren risico.

Opdat de verzekeringsmakelaar zelf aansprakelijk zou zijn, moet bewezen worden dat hij een fout heeft begaan, bijvoorbeeld bij het invullen van het verzekeringsvoorstel of de vragenlijst.

Zo begaat de verzekeringsmakelaar een fout wanneer hij met kennis van zaken heeft meegewerkt aan een valse verklaring. In dat geval komt de aansprakelijkheid van de verzekeringsmakelaar wel in het gedrang.

Voorbeeld: De verzekeringsmakelaar begaat een fout ten aanzien van de verzekeraar indien hij wist dat de identiteit van de werkelijke gebruikelijke bestuurder werd verzwegen (de gebruikelijke bestuurder was een persoon van 71 jaar met drie voorgaande schadegevallen en werd reeds geweigerd door drie verzekeraars en de betrokken verzekeraar die een polis had onderschreven op naam van de echtgenote) en hij deelneemt aan de opzettelijke verzwijging. In dat geval is de verzekeringsmakelaar gehouden tot vergoeding van het door de verzekeraar geleden nadeel. De verzekeringnemer die zich zelf schuldig gemaakt heeft aan bedrog kon geen vordering tot schadevergoeding instellen tegen de verzekeringsmakelaar die had meegewerkt aan de opzettelijke verzwijging.

Besluit

Wanneer de vragenlijst door een verzekeringsmakelaar werd ingevuld, kan de verzekeraar zich ten aanzien van de verzekeringnemer beroepen op een schending van de informatieplicht. De verzekeringnemer heeft een persoonlijke mededelingsplicht ten aanzien van de verzekeraar.
De verzekeringnemer kan zich bijgevolg niet op een fout van de tussenpersoon beroepen om zich te onttrekken aan zijn aansprakelijkheid ten aanzien van de verzekeraar.
Over het algemeen wordt aanvaard dat de verzekeringnemer de verzekeringsmakelaar aansprakelijk kan stellen. Echter, in de realiteit wordt slechts uitzonderlijk geoordeeld dat de tussenpersoon een fout heeft begaan.