België kent een behoorlijk aantal Nederbelgen. Ondanks de recente wijzigingen in het Belgische erfrecht, blijven de verschillen tussen België en Nederland op erfrechtelijk vlak nog steeds aanzienlijk.

Maar wat betekent de Europese Erfrechtverordening nu precies voor de Nederbelg en zijn erfgenamen?

1                 De verordening

De Europese Erfrechtverordening, die sedert 17 augustus 2015 van toepassing is in alle landen van de Europese Unie, met uitzondering van Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en Ierland, beoogt de Europese harmonisatie van de regels van het internationaal privaatrecht in het kader van grensoverschrijdende nalatenschappen. Bij overlijden op of na 17 augustus 2015, dienen deze nieuwe regels van de Europese Erfrechtverordening dan ook te worden toegepast op internationale nalatenschappen en dus ook op de nalatenschappen van de Nederbelg.

2                 Wie is de bevoegde rechter?

De rechter (en notaris) van de lidstaat waarin de erflater (de Nederbelg) bij zijn overlijden zijn gewone verblijfplaats had, is bevoegd om te oordelen over de vereffening en verdeling van de nalatenschap.

Aangezien de gewone verblijfplaats niet wordt gedefinieerd in de Erfrechtverordening, zal de rechter rekening houden met alle aspecten van het leven van de erflater om zo zijn gewone verblijfplaats te bepalen. Naast de officiële woonplaats van de erflater, zullen ook de duur, de redenen, de regelmatigheid van zijn verblijf in een welbepaalde lidstaat, zijn sociaal leven, zijn gezinsleven mee in rekening worden genomen. De termijn van ‘de laatste vijf jaar dan wel 10 jaar’, speelt onder de Europese Erfrechtverordening niet.

Deze algemene bevoegdheidsregel kan in welbepaalde gevallen echter wel buitenspel gezet worden  door o.a. de forumkeuze van de erflater.

De Belgische rechter zal, gelet op de gewone verblijfplaats van de Nederbelg, in principe dan ook de bevoegde rechter zijn.

3                 Welk recht zal er worden toegepast?

Zodra de bevoegde rechter is gekend, wordt het toepasselijk recht bepaald. Ook hier wordt in beginsel teruggegrepen naar het recht van de gewone verblijfplaats van de erflater op datum van zijn overlijden.

Voor de toekomstige Nederbelg zal na zijn verhuis niet langer het Nederlandse recht van toepassing zijn op de vererving van zijn nalatenschap, maar zal zijn nalatenschap in beginsel volgens het Belgische recht worden afgewikkeld.

Verder voorziet de Europese Erfrechtverordening slechts in één enkel toepasselijk recht dat zowel de vererving van de onroerende als roerende goederen beheerst, zelfs indien de Nederbelg bijvoorbeeld een tweede verblijf heeft in Europa (bijvoorbeeld zijn vakantiehuis in Spanje).

Op dit principe bestaan echter wel twee belangrijke uitzonderingen,  met name de rechtskeuze door de erflater en de escape clausule (deze clausule impliceert de ‘nauwere band’ met een ander land). De mogelijkheid tot rechtskeuze geeft de Nederbelg heel wat mogelijkheden in het kader van successieplanning. De rechtskeuze die de erflater van de Europese wetgever krijgt is wel beperkt, namelijk de erflater kan enkel kiezen voor het recht van de staat waarvan hij de nationaliteit heeft op het ogenblik van zijn rechtskeuze of voor het recht van de staat waarvan hij de nationaliteit heeft bij zijn overlijden.)

Verder kan de erflater slechts voor één toepasselijk recht kiezen voor zijn gehele nalatenschap, zowel voor zijn roerende en onroerende goederen, gelegen in het binnen- of buitenland.

4                 De Europese Erfrechtverklaring

De Europese wetgever wenste een snelle en efficiënte afwikkeling van grensoverschrijdende erfopvolgingen en ontwikkelde hiervoor de Europese Erfrechtverklaring.

Vanaf 17 augustus 2015 kunnen erfgenamen, rechtstreeks tot de nalatenschap gerechtigde legatarissen, testamentuitvoerders en beheerders van de nalatenschap in een andere lidstaat hun hoedanigheid bewijzen en hun erfrechtenlaten gelden, zonder dat daartoe nog een bijzondere procedure vereist is.

België heeft geoordeeld dat de Belgische notaris als bevoegde autoriteit moet worden beschouwd voor de opstelling en afgifte van deze Europese Erfrechtverklaring, die ook geldig is in andere landen van de verordening.

5                 Niet te vergeten!

De Erfrechtverordening is van toepassing op alle regels van de afhandeling van de nalatenschap. Vanaf het ogenblik van het overlijden tot en met het ogenblik van de daadwerkelijk verdeling van de nalatenschap. Zo vallen de regels in verband met onwaardigheid, inbreng en inkorting, de omvang van de reserve (legitieme portie), aansprakelijkheid voor schulden van de nalatenschap, … onder de Erfrechtverordening.

Toch worden niet alle aspecten van een erfenis geregeld door de Europese Erfrechtverordening. Belangrijk om te onthouden is dat de fiscale gevolgen en de fiscale behandeling van de nalatenschap niet in de Erfrechtverordening worden geregeld. De lidstaten heffen erfbelasting op basis van hun eigen fiscale aanknopingspunten, zoals ligging van het vermogen, woonplaats van de erflater,… . Elke lidstaat beslist zelf hoe haar erfbelasting wordt geheven.

Ook het huwelijksvermogensrecht, schenkingen, … worden uitdrukkelijk uitgesloten van het toepassingsgebied. De implicaties hiervan zijn niet te verwaarlozen op de te vererven nalatenschap. Een voorafgaand advies is op dit vlak zeker ook aangewezen.

Besluit

De Europese Erfrechtverordening zorgt ervoor dat de afwikkeling van grensoverschrijdende nalatenschappen heel wat vlotter en eenvoudiger kan verlopen.

Ook voor een successieplanning op maat biedt de Europese Erfrechtverordening heel wat mogelijkheden. Een advies door een juridisch expert is hierbij sterk aan te raden.

Wij staan u graag persoonlijk te woord voor bijkomende inlichtingen of vragen.